Badanie runa

^{OCENA RUNA}

Jakość runa alpak ocenia się w oparciu o wiele parametrów, między innymi grubość mierzoną w mikronach, odchylenie standardowe, współczynnik komfortu, karbikowanie, długość, ale również gęstość wyrażoną w wadze welonu oraz połysk.

^{Metody oceny}

Alpaki słyną z pięknego, obfitego runa 
o wyjątkowych właściwościach. Hodowcy dbają o jego jakość, stosując różne metody oceny.

1. Poprzez dotyk sami możemy odczuwać delikatność i miękkość runa, rozchylając runo możemy ocenić gęstość, długość, strukturę oraz połysk. Ręcznie możemy pobrać małą próbkę i oglądać runo na czarnym lub białym tle w zależności od koloru runa alpaki - jasne runa na czarnym, ciemne na białym tle. Wprawne oko będzie w stanie ocenić cienkość, obecność lub brak włosów ościstych oraz wyrównanie runa.

2. Na wystawie “Fleece Show” możemy poddać runo 
I klasy, zestrzyżone z grzbietu alpaki tzw. welon, ocenie przez certyfikowanego sędziego, które zbada wszystkie cechy i wypełni kartę oceny przyznając punkty w każdej 
z kategorii:

1. Wyrównanie długości
2. Cienkość i miękkość
3. Wyrównanie mikronów
4. Nieobecność włosów ościstych
5. Styl: karbikowanie i gęstość karbików
6. Połysk
7. Jednorodność koloru
8. Nieobecność zanieczyszczeń
9. Wagę welonu przeliczoną na rok przyrostu

   ‍

Aby welon otrzymał możliwość ubiegania się o tytuł Championa musi uzyskać minimum 70 punktów. Wybór zwycięzcy całej wystawy “Judges Choice” odbywa się wśród welonów, które otrzymały minimum 80 punktów.
 Przedstawiamy przykładową kartę oceny z wystawy naszego samczyka Slow Life Aspen Calvados, który uzyskał 86 punktów, drugą najwyższą ocenę na całej wystawie PZHA “Fleece Show”, która odbyła się w Michałowicach w 2023 roku.

Drugim typem wystaw, na których odbywa się ocena alpak to  “Halter Show”, czyli pokaz alpak w ringu. Podczas tej wystawy certyfikowany sędzia ocenia całą alpakę pod względem zgodności ze Wzorcem Rasy Alpaki Huacaya lub Suri, czyli budowy, ale i jakości runa. To też jest bardzo dobry sposób na zebranie wiedzy o jakości alpak danej hodowli.

‍

3. W profesjonalnym laboratorium - jest to najbardziej precyzyjne badanie próbki lub kilku próbek z jednej alpaki metodą OFDA 2000 lub OFDA 100 (optical fibre diameter analyzer).

Tłumaczymy najważniejsze parametry:

1. Mikron / Mean fibres diameter (MFD) μm - średnia grubość włókien wyrażona w mikronach. Mikron to jedna milionowa metra lub jedna tysięczna centymetra – pod każdym względem bardzo dokładny pomiar. Runo alpak dzielimy pod względem grubości na przedziały: <br>Ultrafine <18,00 μm<br>Superfine - 18,01 - 20,0 μm<br>Fine - 20,01 - 23,0 μm<br>Medium - 23,01 - 26,0 μm<br>Strong- 26,01 - 30 μm<br>X Strong - > 30 μm

2. SD - Standard deviation - odchylenie standardowe od średniej grubości mierzone μm to statystyczny pomiar zmienności w próbie. Mówi nam na ile runo jest wyrównane, a marzeniem każdego hodowcy jest maksymalna wartość SD 4 μm.
 Przykład: jeśli MFD = 20 μ, a SD = 4 μ oznacza to, że 68% wszystkich mierzonych włókien mieści się w przedziale +/- jednego odchylenia standardowego od średniej, czyli pomiędzy 16 μ a 24 μm.
 Im mniejsza liczba np. 2 lub 3, tym bardziej jednolita próbka.

3. CV % - Coefficient of variation - współczynnik zmienności grubości mierzony w procentach. Jest alternatywnym opisem równomierności grubości włókien w próbie, pozwala na porównanie prób między sobą i wspiera odczyt SD. 
Przykład: jeśli MFD = 20 μm, a SD = 4 μ to CV = (4/20)*100 = 20%. Wartości CV poniżej 20% są wysoce pożądane i odzwierciedlają lepsze i bardziej wyrównane runo.

4. CF % - Comfort Factor - współczynnik komfortu - procentowy udział włókien poniżej 30 μm. Generalnie zależy nam, aby 100% runa znalazło się w przedziale poniżej 30 mikronów, gdyż wtedy runo nie będzie drapać. 
Maksymalnie dopuszcza się 5% włókien powyżej 30 μm - oznacza to, że około 95% ludzi nie doświadczy uczucia drapania w kontakcie przędzy ze skórę (CF = 95%) lub około 95% ludzi doświadczy uczucia drapania w kontakcie przędzy ze skórę, jeżeli ponad 5% włókien ma powyżej 30 mikronów. (PF = powyżej 5%, Pricle Factor)

5. CRV - Curvature - Karbikowanie wyrażony w Dg/mm, czyli wartość konta krzywizny włókna mierzona w stopniach krzywizny na mm długości runa. Czym wyższa wartość np. powyżej 40, tym bardziej widoczny karbik, szczególnie, gdy alpaka jest gęsta i struktura runa nie ulega zburzeniu poprzez na przykład tarzanie alpaki. <br>Częstotliwość karbikowania można też mierzyć jako ilość karbików na jednostkę długości.

6. SL mm - Staple Length - długość zespołu włosowego wyrażona w milimetrach, mówi nam o długości przyrostu runa w okresie od jednego do drugiego strzyżenia alpaki. Najlepsze alpaki osiągają nawet 13 mm przyrostu runa na miesiąc, czyli 16 cm w jednym roku, ale to rzadkość. Zwykle jakościowe runa to przyrost roczny powyżej 100 mm.


^{Runo <span class="slow-life" style="text-transform: lowercase">slow life</span> <span class="alpacas-span" style="font-style:normal">alpacas</span>}

Przedstawiamy dwa przykłady jakości runa: jedno z najlepszych i najsłabszych w naszym stadzie. Już na pierwszy rzut oka widać różnicę między wykresami.

Zależy nam aby słupek, czyli histogram był jak najwęższy, bo świadczy to o dużym wyrównaniu w mikronach oraz jak najbardziej przesunięty w lewo, gdyż będzie to mówiło o tym, że runo jest bardzo cienkie.

Marzeniem każdego hodowcy jest, aby cały słupek kończył się przed dużo 30 mikronami, wtedy całe runo jest delikatne i niegryzące.

Gdzie testujemy runo? Próbki wysyłamy do “Art Of Fibre” w Holandii.

‍

https://artoffibre.com/